Türkiye Barolar Birliği, hakkını aramak için hukuksal yollara başvurmak isteyen ama maddi imkânları olmayan kişilere ücretiz avukat atayarak, hak arama özgürlüğü güvence altına alır. Adli yardım olarak adlandırılan bu hizmetten sadece hukuk davaları ve icra takipleri için yararlanılır. Eğer CMK yani Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerinde görülecek bir davanız varsa davanın görüleceği mahkemeye başvurarak ücretsiz bir avukat talep edebilirsiniz. Adli yardım kurumu, kişilerin hak arama özgürlükleri önündeki engellerin aşılması ve bu özgürlüğün kullanımındaki eşitliğin sağlanması açısından oluşturulan bir sistemdir. Bu sistemde avukatlık ücretlerinin yanı sıra diğer yargılama giderlerini karşılayacak maddi durumu olmayanların davalarının gerektirdiği yargılama giderlerinden ya ücretsiz ya da geçici olarak bağışık tutulmasıdır.

Türk Hukuku’nda tarafların avukat ile temsil edilmesi zorunluluğu yoktur. Herkesin mahkemelerde kendisini temsil etme hakkı vardır. Adli ve idari mahkemelerde davacı veya davalı sıfatı ile, ceza mahkemelerinde sanık veya katılan sıfatıyla, icra dairelerinde ise alacaklı-borçlu sıfatıyla işlem yapabilir, duruşmalarda kendinizi temsil edebilrsiniz. Ancak her alanda olduğu gibi hukuki işler de uzmanlık gerektirir. Hukuki konularda gerekli bilgi ve tecrübeye sahip olmadan hareket etmek telafisi imkânsız zararlara yol açabilir. Kanun, tüzük ve yönetmelikler, Yargıtay ve Danıştay içtihatları ve mahkeme uygulamaları karşısında hak kaybına uğramamanız için bir avukattan hukuki yardım almak gereklidir. Hatta hukuki işlemlerinizi yapmadan önce bir avukata danışmanız ilerde karşılaşabileceğiniz hukuki sorunları önleyecek, işin mahkemeye intikal etmesi halinde uğrayacağınız zaman, emek ve maddi kayıplarınızın önüne geçecektir. Diğer taraftan bir suçlamayla karşı karşıya kalan kişi, avukat tutma, avukatı varsa onu çağırma, avukat olmadan konuşmama, avukat tutacak parası yoksa kendisine avukat tayin edilmesini isteme hakkına sahiptir. Her soruşturmadan önce sanık veya şüpheliye bu hakkı hatırlatılmak zorundadır. Sanık veya şüpheli tarafından avukat talep etmesi halinde barodan bir avukat görevlendirilir. Ceza Muhakemesi Kanununa göre 18 yaşından küçüklerin ve cezasının üst sınırı 5 yıl ve üstü olan sanıkların yargılamalarında avukat bulunması zorunludur. Kendileri istemese dahi bir avukat tayin edilir.

Avukata en sık sorulan sorulardan biri davanın ne zaman biteceğidir. Bütün avukatlar müvekkillerinden sıkça bu ve buna benzer sorular duymaktadırlar: “Davam ne zaman biter?” “Dava kaç yıl sürer?” “Dava neden bu kadar uzun sürdü?” “Davam neden bitmiyor” Bu soruların kesin bir cevabı yoktur. Her dosya kendi içerisinde diğerinden farklılık arz eder. Örneğin iki ayrı boşanma davasının bir tanesi 2 yılda bitebilirken, diğeri 5 yılda bitebilmektedir. Bunun bir çok nedeni mevcut olup, her dosyanın kendi içerisindeki yoğunluğu ve toplanması – incelenmesi gereken delillerin sayısı farklıdır. Bu nedenle davanın sonuçlanması bakımından başka dosyalarla kıyas yapılması mantıklı değildir. Dava dosyalarının sonuçlanmasının uzun sürmesi, çoğunlukla avukattan kaynaklanmayan sebeplerledir. Örneğin; dosyada bazı delillerin bir türlü mahkeme tarafından getirtilememesi, dinlenmeyen tanık bulunması, dosyanın bilirkişiden dönmemesi gibi problemler, davaların uzamasına yol açmaktadır. Örneğin duruşma günü hakimin izinli olması halinde, Türkiye’de mahkemelerin genel uygulaması, her iki tarafın vekilinden de mazeret dilekçesi alınarak duruşmanın ertelenmesi yönündedir. Örneğin ilk duruşmaya girildiğinde, bir dahaki duruşma tarihinin 4 ay sonraya verildiğini, 4 ay sonra gidildiğinde ise hakimin o gün izinli olduğunu varsayarsak, ertelenen duruşma yine 4-5 ay sonraya verilecektir. Bu durumda ilk duruşmayla, hakimin izinli olması sebebiyle girilecek olan diğer duruşma arasında 8-9 aylık boşta geçen bir süre doğacaktır. Aynı şekilde mahkeme hakiminin aynı dosya bakımından farklı tarihlerdeki 2-3 duruşmada daha izinli olduğu düşünüldüğünde, hiç bir şey yapılmadan uzun sürelerin kaybedilebileceği anlaşılacaktır. Bu durumun çözümü için avukatın yapabileceği hiç bir şey olmayıp, Türkiye’de davalar bu ve benzeri nedenlerle uzun sürmektedir. Öte yandan, her davanın belirli aşamaları mevcut olup, bir aşamadaki eksiklik bitmeden, diğer aşamaya geçilemez. O nedenle dosya taraflarından birine tebligat yapılamaması, taraflardan birinin ölümü halinde mirasçılarına ulaşılmak zorunda olması ve benzeri şekilde bir çok farklı durum, davanın uzamasına yol açar. Bu nedenle bir davanın tam olarak ne kadar süreceğini söylemek mümkün değildir. Ancak dava konusu gereği gerçekleşecek olan aşamalar dikkate alınarak, avukatın tahmini bir süre söylemesi mümkündür. Ancak buna rağmen yukarıda sayılan ve avukatın elinde olmayan bir çok sebeple duruşmaların ertelenmesi ve davanın uzaması mümkündür.

Hakim tazminat konusunda bir karar verirken eşlerin maddi zararlarını ve manevi olarak çektiği sıkıntıları dikkate alarak bir karar verir.